Cuộc sống có rất nhiều sự thật sai lầm mà chúng ta vẫn tin sái cổ cho đến khi được khoa học chứng minh. Nhiều người vẫn nghĩ rằng bò tót có thù hằn với màu đỏ nhưng trên thực tế chúng lại là loài mù màu. Tương tự, cũng có không ít nhầm tưởng về máy ảnh số giữa những người cầm máy.
Nhầm tưởng về máy ảnh #1: Thay đổi ISO là thay đổi độ nhạy sáng
Đa phần mọi người hay nhầm lẫn và hiểu rằng ISO chính là độ nhạy sáng của máy ảnh và thay đổi ISO là chúng ta đang thay đổi độ nhạy sáng. Tuy nhiên, đây chính là một nhầm tưởng về máy ảnh số mà nhiều người mắc phải.
Sự thật là máy ảnh số chỉ có duy nhất một độ nhạy sáng nhất định, phụ thuộc vào khả năng chuyển hóa ánh sáng thành tín hiệu điện của cảm biến (Quantumn Efficiency – QE). ISO có thể được hiểu là một hệ số để máy ảnh tính toán tốc độ mở màn chập.
Sau đây là một ví dụ đơn giản: Giả sử bạn đang chụp ở chế độ ưu tiên khẩu độ (Av hoặc A), bạn chọn độ mở khẩu nhất định nào đó. Tiếp theo, máy ảnh sẽ đo sáng và chọn tốc độ màn chập cho bạn.
- Ban đầu bạn chọn ISO 100, f5.6 và tốc độ màn chập khi ấy là 1/500s.
- Sau đó bạn thử tăng ISO lên 200 và ngay lập tức tốc độ màn chập sẽ giảm xuống còn 1/1000s.
- Điều này có nghĩa là bạn đã làm giảm một nửa lượng ánh sáng đi vào cảm biến (như hình trên). Sau đó, máy ảnh sẽ tiến hành quá trình khuếch đại tín hiệu vừa nhận lên gấp 2 lần để đánh lừa “pixel ngây thơ” nghĩ rằng nó đã thu đủ tín hiệu như trường hợp ISO 100.
Như vậy, khi chúng ta tăng ISO vô hình chung đã làm cho lượng ánh sáng thu vào và đồng thời giảm cả Dynamic Range (DR) của cảm biến. Quá trình khuếch đại cũng làm tăng số noise và làm ảnh trở nên kém chất lượng. Dưới đây là một ảnh ví dụ khi bạn tăng ISO và chụp ngoài trời nắng. Có thể dễ dàng thấy rằng ảnh bị giảm chất lượng rõ rệt.
Để khắc phục điều này các hãng máy ảnh đã cho ra các dòng máy “ISO-invariance” (ISO-less camera) cho phép số noise được giữ nguyên trong quá trình khuếch đại tín hiệu.
ISO cao cho ra ảnh bị noise nhiều hơn. Công nghệ mới như ISO invariance sẽ giúp các nhiếp ảnh gia có thêm lựa chọn để giữ Dynamic range.
Nhầm tưởng về máy ảnh #2: Độ sâu màu cao hơn thì ảnh chất lượng hơn
Độ sâu màu (bit depth) là số bit dùng để biểu diễn mỗi pixel trong ảnh. Trong máy ảnh, bit depth liên quan đến độ phân giải của bộ chuyển đổi tín hiệu analog – digital. Bit depth càng cao thì lượng màu sắc mã hóa trong mỗi pixel càng nhiều và sự chuyển tông màu trong ảnh sẽ mượt mà hơn do khi xử lý các file được bóc ra thành nhiều đơn vị thông tin nhỏ hơn.
Các máy ảnh hiện nay sử dụng bộ chuyển đổi A/D 14 bit cho ra 214=16384 mức mã hóa. Vậy nếu bit depth cao cho ra ảnh mượt mà hơn thì tại sao các hãng lại không sử dụng các bộ chuyển đổi cao hơn như A/D 16 bit hay A/D 24 bit? Ngoài việc làm tăng kích thước của một file ảnh thông thường, việc sử dụng các bộ chuyển đổi với số bit cao hơn sẽ gặp một vấn đề liên quan đến noise (nhiễu).
Noise như một kẻ thù tự nhiên, nó xuất hiện ở khắp mọi nơi và đe dọa đến chất lượng ảnh của bạn. Noise có trong ánh sáng khi chúng ta chụp ảnh (shot noise), noise xuất hiện tại các điểm khác nhau ở mạch điện trong quá trình xử lý tín hiệu ảnh (read noise, dark noise…). Nếu chúng ta sử dụng các bộ chuyển đổi với số bit lớn thì khi xử lý tín hiệu sẽ có khả năng chia được thành những phần rất nhỏ, nhỏ hơn cả noise. Do đó quá trình xử lý tín hiệu sẽ không còn chính xác nữa và chất lượng ảnh tất nhiên sẽ không được đảm bảo.
Nếu muốn ảnh có chất lượng tốt hơn cần quan tâm thêm đến nhiều yếu tố khác.
Nhầm tưởng về máy ảnh #3 – Luôn tồn tại một thiết lập phơi sáng chuẩn cho mọi trường hợp
Câu trả lời ở đây là không và đây cũng là một nhầm tưởng về máy ảnh khác. Thế nhưng, mặc dù không có thiết lập phơi sáng chuẩn cho mọi trường hợp, có một thông số các bạn có thể tối ưu hóa là SNR (signal-to-noise ratio).
SNR là tỷ số giữa tín hiệu thu được trên pixel của cảm biến và noise. Ví dụ, một pixel trên cảm biến giữ được 90000 electron và giá trị noise xấp xỉ 30 electron/1pixel, giá trị SNR khi đó sẽ là 3000/1 (tương ứng 70dbs). Khi chụp ngược sáng các bạn sẽ có các lựa chọn thông số chụp khác nhau tùy theo ý tưởng thực hiện. Có người thấy để mẫu sáng rõ mới là đủ sáng, nhưng có người lại thích nghệ nghệ để chụp theo kiểu Silhoutte (Chụp bóng ngược sáng).
Cảm nhận sáng tối của mỗi người có thể là nhận định chủ quan nhưng từ góc độ kỹ thuật, bạn nên thiết lập để có SNR tốt nhất có thể để giữ được càng nhiều electron trên pixel. Một file ảnh có SNR tốt giúp bạn tùy chỉnh hậu kỳ một cách thoải mái hơn. Điều này đặc biệt đúng với những ai theo phong cách chụp ETTR (exposure to the right)
Giải thích điều này cũng khá đơn giản. Thay vì bạn kéo sáng và kéo theo sự gia tăng của noise trong file ảnh, bạn hãy cố gắng thiết lập ban đầu sao cho file ảnh thu được thật nhiều ánh sáng và hậu kỳ giảm bớt sáng để tránh việc làm tăng noise.
Để có file ảnh tốt nhất từ máy của bạn: chụp RAW và ETTR.
Nhầm tưởng về máy ảnh #4: Khi quy đổi thông số ống kính đối với các cảm biến có kích thước khác nhau thì chỉ cần quan tâm đến tiêu cự
Các bạn hẳn đều biết, nếu máy ảnh có sensor crop 2x (Micro 4/3) sử dụng ống kính 100mm thì để có tiêu cự tương đương trên máy full frame ống kính sử dụng phải là 200mm. Thế nhưng, chỉ quy đổi mỗi độ dài tiêu cự cũng lại là một nhầm tưởng về máy ảnh.
Có ít người để ý rằng, độ mở khẩu cũng phải được quy đổi tương ứng để thu được DOF gần giống nhất có thể. Ví dụ bạn sử dụng Olympus EM-1 với ống kính 100mm với khẩu độ f2.8 thì khi chọn ống kính tương đương trên Canon 5D mark III bạn phải chọn ống kính 200mm với khẩu độ f5.6.
Nếu bạn muốn ảnh có độ sâu trường ảnh đẹp, chọn máy có cảm biến lớn và ống kính chất lượng quang học cao.
Nhầm tưởng về máy ảnh #5: Điểm ảnh lớn hơn đồng nghĩa ảnh chất lượng hơn
Khi chúng ta chụp trong điều kiện thiếu sáng, điều này hoàn toàn đúng do SNR (signal-to-noise ratio) chúng ta thu được cao hơn (pixel lớn giữ được nhiều electron trên bề mặt hơn). Tuy nhiên, khi kích cỡ điểm ảnh tăng lên kéo theo độ phân giải của ảnh sẽ giảm xuống (độ phân giải là số điểm ảnh trên một bức hình). Do đó, một sự thật thú vị là trong trường hợp chụp đủ sáng thì máy ảnh có pixel nhỏ hơn lại cho ra file ảnh có SNR cao hơn.
Cảm biến của các máy ảnh chụp thiên văn thường có kích cỡ điểm ảnh lớn (Kodak KAI 11002 sử dụng trên máy Atik 11000 có kích cỡ 9µM) trong khi cảm biến của các máy DSLRS full frame thông dụng thường có kích cỡ điểm ảnh vào khoảng 5-6,5 µM.
Hình ví dụ dưới đây của máy Phase One’s 100MP với cảm biến có kích cỡ điểm ảnh 4,6 µM. Mặc dù kích cỡ điểm ảnh nhỏ nhưng do có kích thước cảm biến lớn chất lượng ảnh vẫn rất cao.
Cùng một tiêu cự, cùng độ mở khẩu, máy ảnh có cảm biến lớn hơn sẽ thu được nhiều ánh sáng hơn so với các máy cảm biến nhỏ. Nhiều ánh sáng hơn, tín hiệu chuyển hóa trên cảm biến nhiều hơn, SNR cao hơn và ảnh sẽ chất lượng hơn.
Bạn không cần quá quan tâm đến kích thước điểm ảnh. Vấn đề ở đây là ảnh bạn phục vụ cho mục đích gì.
Tham khảo từ Petapixel
Các bạn đừng quên theo dõi website của 50mm Vietnam để cập nhật những thông tin nhiếp ảnh mới nhất và cả những “bí kíp” chụp ảnh cool ngầu được update liên tùng tục nhé! Và cũng đừng quên gửi feedback, comment hoặc câu hỏi cho chúng mình trên fanpage nữa nhé!
“A dream you dream alone is only a dream. A dream you dream together is reality.”